Το νάτριο είναι ένας από τους ηλεκτρολύτες του σώματος , που είναι μέταλλα που χρειάζεται το σώμα σε σχετικά μεγάλες ποσότητες. Οι ηλεκτρολύτες μεταφέρουν ηλεκτρικό φορτίο όταν διαλύονται σε σωματικά υγρά όπως το αίμα. (Δείτε επίσης Επισκόπηση των Ηλεκτρολυτών.)
Το μεγαλύτερο μέρος του νατρίου του σώματος βρίσκεται στο αίμα και στο υγρό γύρω από τα κύτταρα. Το νάτριο βοηθά το σώμα να διατηρεί τα υγρά σε μια φυσιολογική ισορροπία (βλ. Σχετικά με το νερό του σώματος ). Το νάτριο παίζει βασικό ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία των νεύρων και των μυών.
Το νάτριο εισέρχεται στο σώμα μέσω των τροφών και των ποτών και φεύγει από το σώμα κυρίως με τον ιδρώτα και τα ούρα. Τα υγιή νεφρά διατηρούν ένα σταθερό επίπεδο νατρίου στο σώμα προσαρμόζοντας την ποσότητα που απεκκρίνεται στα ούρα. Όταν η κατανάλωση και η απώλεια νατρίου δεν είναι σε ισορροπία, επηρεάζεται η συνολική ποσότητα νατρίου στο σώμα.
Η ποσότητα (συγκέντρωση) νατρίου στο αίμα μπορεί να είναι
- Πολύ χαμηλή ( υπονατριαιμία )
- Πολύ υψηλή ( υπερνατριαιμία )
Έλεγχος όγκου αίματος
Η συνολική ποσότητα νατρίου στο σώμα επηρεάζει την ποσότητα του υγρού στο αίμα (όγκος αίματος) και γύρω από τα κύτταρα. Το σώμα παρακολουθεί συνεχώς τον όγκο του αίματος και τη συγκέντρωση νατρίου.
Όταν κάποιο από τα δύο γίνεται πολύ υψηλό, οι αισθητήρες στην καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεφρά ανιχνεύουν τις αυξήσεις και διεγείρουν τους νεφρούς να αυξήσουν την έκκριση νατρίου, επιστρέφοντας έτσι τον όγκο του αίματος στο φυσιολογικό.
Όταν ο όγκος του αίματος ή η συγκέντρωση νατρίου γίνει πολύ χαμηλός, οι αισθητήρες ενεργοποιούν μηχανισμούς για την αύξηση του όγκου του αίματος.
Αυτοί οι μηχανισμοί περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Τα νεφρά διεγείρουν τα επινεφρίδια να εκκρίνουν την ορμόνη αλδοστερόνη. Η αλδοστερόνη αναγκάζει τα νεφρά να κατακρατούν νάτριο και να αποβάλλουν κάλιο. Όταν το νάτριο κατακρατείται, παράγονται λιγότερα ούρα, προκαλώντας τελικά αύξηση του όγκου του αίματος.
- Η υπόφυση εκκρίνει βαζοπρεσίνη (μερικές φορές ονομάζεται αντιδιουρητική ορμόνη). Η βαζοπρεσσίνη κάνει τα νεφρά να εξοικονομούν νερό.
Διατήρηση της ισορροπίας υγρών και νατρίου σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας
Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, το σώμα είναι λιγότερο ικανό να διατηρήσει την ισορροπία υγρών και νατρίου για διάφορους λόγους:
Μειωμένη δίψα: Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, αισθάνονται τη δίψα λιγότερο γρήγορα ή λιγότερο έντονα και έτσι μπορεί να μην πίνουν υγρά όταν χρειάζεται.
Αλλαγές στα νεφρά: Οι γερασμένοι νεφροί μπορεί να γίνουν λιγότερο ικανοί να ανακτήσουν νερό και ηλεκτρολύτες από τα ούρα (συμπυκνωμένα ούρα) και, ως αποτέλεσμα, μπορεί να απεκκριθεί περισσότερο νερό στα ούρα.
Λιγότερα υγρά στο σώμα: Σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, το σώμα περιέχει λιγότερα υγρά. Μόνο το 45% του σωματικού βάρους είναι υγρό στους ηλικιωμένους ενήλικες, σε σύγκριση με το 60% στους νεότερους. Αυτή η αλλαγή σημαίνει ότι μια ελαφρά απώλεια υγρών και νατρίου, όπως μπορεί να προκύψει από πυρετό ή από μη επαρκή κατανάλωση τροφής και κατανάλωσης (μερικές φορές μόνο για μία ή δύο ημέρες), μπορεί να έχει πιο σοβαρές συνέπειες σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
Αδυναμία λήψης νερού: Μερικοί ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν κινητικές ή άλλες σωματικές προκλήσεις που τους εμποδίζουν να πιουν κάτι όταν διψούν. Άλλοι μπορεί να έχουν άνοια , η οποία μπορεί να τους εμποδίσει να συνειδητοποιήσουν ότι διψούν ή να το πουν. Ίσως χρειαστεί να εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους για να τους παρέχουν νερό.
Φάρμακα: Πολλοί ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας παίρνουν φάρμακα για υψηλή αρτηριακή πίεση , σακχαρώδη διαβήτη ή καρδιακές διαταραχές που μπορεί να κάνουν το σώμα να εκκρίνει περίσσεια υγρών ή να μεγεθύνουν τις αρνητικές επιπτώσεις της απώλειας υγρών.
Οι παραπάνω καταστάσεις μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια υγρών ή τη μη κατανάλωση αρκετών υγρών και έτσι μπορεί να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα νατρίου στο αίμα ( υπερνατριαιμία ) ή/και αφυδάτωση . Επειδή αυτές οι καταστάσεις είναι πιο συχνές μεταξύ των ηλικιωμένων, η υπερνατριαιμία είναι επίσης πιο συχνή μεταξύ τους. Η υπερνατριαιμία μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε ηλικιωμένους ενήλικες και μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση ( παραλήρημα ), κώμα και θάνατο εάν είναι σοβαρή.
Η περίσσεια υγρών και νατρίου εμφανίζεται επίσης πιο συχνά σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, επειδή οι διαταραχές που συνήθως οδηγούν σε περίσσεια υγρών ( υπερφόρτωση υγρών ) – καρδιακή ανεπάρκεια , ηπατικές διαταραχές και νεφρική νόσο – είναι επίσης πιο συχνές σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
Ένα χαμηλό επίπεδο νατρίου στο αίμα ( υπονατριαιμία ) είναι πιο συχνό μεταξύ των ηλικιωμένων. Η υπονατριαιμία συνήθως προκύπτει όταν το σώμα κατακρατά πάρα πολλά υγρά, όπως συμβαίνει σε καρδιακή ανεπάρκεια ή ηπατική νόσο. Υπονατριαιμία εμφανίζεται επίσης σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας που λαμβάνουν ορισμένους τύπους διουρητικών (θειαζιδικά διουρητικά όπως η υδροχλωροθειαζίδη ), ιδιαίτερα εάν οι νεφροί δεν λειτουργούν κανονικά.
Τα διουρητικά, τα οποία μερικές φορές ονομάζονται χάπια νερού, είναι φάρμακα που βοηθούν τον οργανισμό να αποβάλει την περίσσεια υγρών. Η χρήση υγρών συμπληρωμάτων διατροφής ή η λήψη ενδοφλεβίων υγρών με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο ενώ βρίσκεστε στο νοσοκομείο μπορεί επίσης να προκαλέσει υπονατριαιμία σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
Του James L. Lewis III , MD , Brookwood Baptist Health and Saint Vincent’s Ascension Health, Μπέρμιγχαμ
Αναθεωρήθηκε Σεπ 2023
